Το γεωτεκτονικό υπόβαθρο της περιοχής του ΒΒΔ Έβρου, όπου εντοπίζεται και το χωριό Πετρωτά, αποτελείται από τα μεταμορφωμένα πετρώματα της Μάζα της Ροδόπης. Στην ευρύτερη περιοχή των Πετρωτών-Πενταλόφου-Ορμενίου οι ιζηματογενείς σειρές της Μολασσικής Αύλακας του Έβρου καλύπτουν τα μεταμορφωμένα πετρώματα της Μάζας της Ροδόπης. Έτσι, ψαμμίτες, και λατυποπαγή, δομούν το βασικό λιθολογικό υπόβαθρο της περιοχής. Τέλος, σύγχρονα αλλουβιακά ιζήματα των ποταμών Έβρου και Άρδα ολοκληρώνουν την στρωματογραφική στήλη της περιοχής. Πιο αναλυτικά, τα προαναφερθέντα γεωλογικά στοιχεία τα οποία περιγράφονται στο φύλλο «Ορμένιο», του Γεωλογικού Χάρτη της Ελλάδος (Ανδρονόπουλος Β., 1978, Εκδ. ΙΓΜΕ) παρουσιάζονται ακολούθως, ενώ το Σχήμα 1 αποτελεί απλοποιημένο απόκομμα του φύλλου «Ορμένιο»:
Σύγχρονες Αποθέσεις Ιζημάτων
Οι σύγχρονες αποθέσεις ιζημάτων καταλαμβάνουν κυρίως τα τοπογραφικά χαμηλά της ευρύτερης περιοχής και οφείλουν τον σχηματισμό τους στην διαβρωτική, μεταφορική και αποθετική ικανότητα των μεγάλων ποταμών Έβρου και Άρδα. Άργιλος, ιλύς, άμμος και χαλίκια εντοπίζονται με την μορφή προσχώσεων.
Ιζηματογενή και Ηφαιστειοκλαστικοί Σχηματισμοί
Πλειο-Πλειστοκαινικά χαλαρά κροκαλοπαγή, συνάγματα και εναλλασσόμενες αποθέσεις άμμου, αργίλου και ιλύος χαρακτηρίζουν τα νεότερα μέλη των ιζηματογενών σχηματισμών της περιοχής. Κροκάλες από τα μεταμορφωμένα πετρώματα του υποβάθρου και από τα Ηωκαινικά ιζηματογενή και ηφαιστειακά πετρώματα, απουσία απολιθωμάτων, χαρακτηρίζουν την σύνθεσή τους. Ένα χερσαίο παλαιοπεριβάλλον, με παρουσία ποτάμιων αναβαθμίδων και μικρών λεκανών περιγράφει τις συνθήκες στις οποίες αυτά αποτέθηκαν.
Στη συνέχεια της στρωματογραφικής στήλης προς τους παλαιότερους σχηματισμούς παρατηρούνται ασβεστόλιθοι και ψαμμίτες (Ανώτερη ψαμμιτική σειρά) ηλικίας Ανωτέρου Ηωκαίνου. Οι ασβεστόλιθοι είναι κιτρινόλευκου χρώματος, μαργαϊκής σύστασης και άστρωτοι. Σχηματίστηκαν επικλυσιγενός επί της Ανώτερης ψαμμιτικής σειράς και στην βάση τους παρουσιάζουν κλαστικό χαρακτήρα. Τοπικά στην βάση τους εντοπίζονται τμήματα κοραλλιογενών ασβεστολίθων, ενώ πλούσια είναι η παρουσία απολιθωμάτων τρηματοφόρων σε όλη την έκταση τους. Λεπτόκοκκοι ψαμμίτες τεφροί ή κιτρινοκάστανοι χαρακτηρίζουν την Ανώτερη ψαμμιτική σειρά και λεπτές ενστρώσεις αργίλων με σημαντική παρουσία φυλλόμορφων ορυκτών. Τοπικά εντός της σειράς εντοπίζονται εναλλαγές λεπτοστρωμματωδών ψαμμιτών, ψαμμιτικών τόφφων και μαργαϊκών ψαμμιτών με άφθονα κοραλλιών και τρηματοφόρων. Η σειρά επικάθεται σύμφωνα της παλαιότερης Σειράς Πενταλόφου η οποία αποτελείται από συνεκτικά ψηφιτολατυποπαγή, χαλαρά λατυποπαγή και ηφαιστειακούς τόφφους.
Τα συνεκτικά ψηφιτολατυποπαγή αποτελούνται από λατύπες και ψηφίδες χλωριτιωμένου αμφιβολιτικού σχιστολίθου και παρατηρούνται σε συνεκτικά, παχυστρωματώδη και υποοριζόντια στρώματα. Λεπτομερές αργιλοπυριτικό υλικό σε φακούς, παρουσία καολίνη, συμπληρώνει τα κενά μεταξύ των αδρομερέστερων υλικών. Μικρότερης έκτασης λεπτοστρωματώδεις και καολινιτιωμένοι (παρουσία ορυκτών καολίνη και ζεολίθου) ορίζοντες εντοπίζονται ως παρεμβολές. Τα υποκείμενα χαλαρά λατυποπαγή χαρακτηρίζονται από αταξινόμητα, γωνιώδη, ασύνδετα τεμάχια και από μεγάλου μεγέθους ογκόλιθους σχιστολιθικών, πηγματιτιτών και ηφαιστειακών πετρωμάτων. Στην βάση τους εντοπίζονται άστρωτα και σε επαφή με τα μεταμορφωμένα πετρώματα του υποβάθρου ή με την Σειρά Κομάρων. Οι ηφαιστειακοί τόφφοι της Σειράς Πενταλόφου αποτελούν πυριτιωμένα, σκληρά και πλήρως καολινιτιωμένα πετρώματα. Εντοπίζονται αποκλειστικά δυτικά του χωριού Πετρωτά και επί των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Η γενική διεύθυνση ανάπτυξης των σχηματισμών αυτών της Σειράς Πενταλόφου ακολουθεί ΒΔ πορεία από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα μέχρι το χωριό Κόμαρα.
Υποκείμενη της Σειράς Πενταλόφου βρίσκεται η Σειρά Κομάρων. Κροκαλλοπαγή και αδρόκοκκοι ψαμμίτες με λεπτές κατά θέσεις ενστρώσεις λευκοκίτρινων αργίλων και μαργών δομούν την σειρά αυτή. Τα κροκαλοπαγή αποτελούνται από κροκάλες σχιστόλιθου, γνευσίου, χαλαζία και ηφαιστειακών πετρωμάτων. Η εμφάνιση της Σειράς είναι συνεχής και σημαντικού πάχους και το υπόβαθρό της αποτελούν τα μεταμορφωμένα πετρώματα της Μάζας της Ροδόπης. Πυριτιωμένοι κορμοί δένδρων, μικρές εμφανίσεις λιγνίτη και αποθέσεις λιμναίων-υφάλμυρων φάσεων χαρακτηρίζουν την Σειρά Κομάρων.
Μεταμορφωμένα Πετρώματα
Τα μεταμορφωμένα πετρώματα της Μάζας της Ροδόπης στην περιοχή αποτελούν Μεσοζωϊκής ηλικίας φυλλίτες και σχιστόλιθοι. Οι φυλλίτες είναι σερικιωμένοι, χλωριτικοί ή αργιλικοί, τεφρού έως ερυθροκάστανου χρώματος. Ενστρώσεις γραουβάκη και χλωριτικού χαλαζίτη εντοπίζονται εντός αυτών. Οι σχιστόλιθοι και οι γνεύσιοι χαρακτηρίζονται ως αμφιβολιτικοί, χλωριτικοί, μαρμαρυγιακοί και τοπικά γρανατούχοι. Άφθονες χαλαζιακές και πηγαμτιτικές φλέβες τους διατέμνουν, ενώ σποραδικές εμφανίσεις λευκού μαρμάρου παρεμβάλλονται εντός αυτών.
Σχήμα 1. Σχηματικός γεωλογικός χάρτης της ευρύτερης περιοχής των Πετρωτών (τροποποιημένος από Ανδρονόπουλος Β. 1978).
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Ανδρονόπουλος Β., 1978. Ορμένιο, Γεωλογικός Χάρτης Ελλάδος 1:50.000, Εκδ. ΙΓΜΕ, Αθήνα.
Caracciolo, L., Von Eynatten, H., Tolosana-Delgado, R., Critelli, S., Manetti, P., & Marchev, P., 2012, Petrological, geochemical, and statistical analysis of Eocene–Oligocene sandstones of the Western Thrace Basin, Greece and Bulgaria, Journal of Sedimentary Research, v. 82(7), p. 482-498.
Kilias, A., Falalakis, G., Sfeikos, A., Papadimitriou, E., Vamvaka, A., & Gkarlaouni, C., 2013, The Thrace basin in the Rhodope province of NE Greece—A tertiary supradetachment basin and its geodynamic implications, Tectonophysics, v. 595, p. 90-105.
Kilias, A.D., Vamvaka, A., Falalakis, G., Sfeikos, A., Papadimitriou, E., Gkarlaouni, C.H., & Karakostas, B., 2015, The Mesohellenic Trough and the Paleogene Thrace Basin on the Rhodope Massif, their Structural Evolution and Geotectonic Significance in the Hellenides, Journal of Geology and Geosciences, v.4, p. 198.